Stjórnmálaflokkarnir hafa fjölbreytt áhersluatriði í nýsköpunarmálum. Núverandi stjórnarflokkar leggja áherslu á að tekið verði tillit til loftslagsmála og eflingar nýsköpunar á landsbyggðinni. Þá vilja nokkrir stjórnarandstöðuflokkar meiri fyrirsjáanleika og einfaldara skattaumhverfi. Markaðurinn sendi fyrirspurnir til flokkanna og bað þá um að lýsa nýsköpunarstefnu sinni.
Í svari Vinstri grænna við fyrirspurn Markaðarins segir að þau vilji leggja áherslu á grænar fjárfestingar og loftslagsvæna nýsköpun. Jafnframt er tekið fram að mikið hafi áunnist í þessum málaflokki á kjörtímabilinu og að framlög á fjárlögum til nýsköpunar og rannsókna hafi aukist um ríflega 130 prósent á kjörtímabilinu.
„Vinstri-græn vilja framlengja endurgreiðslur vegna rannsókna og þróunar og auka enn frekar við stuðning við Rannsóknasjóð og Tækniþróunarsjóð. Vinstri græn líta á skapandi greinar sem mikilvægan hluta þessa umhverfis og vilja gera fjölgun listamannalauna varanlega og hækka upphæð þeirra. Halda þarf áfram á þeirri braut að framlög til nýsköpunar nái að minnsta kosti 3 prósentum af vergri landsframleiðslu árlega,“ segir í svarinu.
Þá segir jafnframt að flokkurinn vilji skoða að lögfesta skyldur lífeyrissjóða og fjármálastofnana um að fjárfestingar þeirra verði metnar út frá loftslagsáhrifum og samfélagslegum áhrifum. Einnig er tekið fram að veita þurfi svigrúm fyrir nýsköpun þegar kemur að almannaþjónustu og að sérstök áhersla verði lögð á að styðja við nýsköpun í heilbrigðiskerfinu og velferðarþjónustu á næstu árum.
Vinstri græn vilja aukinheldur tryggja að fjármagni til nýsköpunar sé dreift með sanngjörnum hætti milli landshluta og að aðgengi hópa og kynja til nýsköpunar skuli eflt með markvissum aðgerðum.
Segja margt gott hafi verið gert
Sjálfstæðisflokkurinn undirstrikar að margt gott hafi verið gert í þessum málaflokki á kjörtímabilinu og nefnir meðal annars þróun og innleiðingu nýsköpunarstefnu og stofnun Kríu, sem er hvatasjóður vísisfjárfestinga.
Það er markmið Sjálfstæðisflokksins að halda áfram innleiðingu nýsköpunarstefnunnar, en í henni felst meðal annars að beina fjármagni til rannsókna og frumkvöðla, fremur en í umsýslu og yfirbyggingu. Í nýsköpunarstefnunni felst meðal annars að koma á fót sérstöku nýsköpunar- og frumkvöðlaráði og auk þess stuðla að því að almenningur hafi skattalega hvata til að fjárfesta í skráðum nýsköpunarfyrirtækjum eða taka þátt í sjóðum sem fjárfesta í nýsköpun.
Þá vill flokkurinn jafnframt leggja áherslu á þekkingu og færni í skólakerfinu sem líkleg er til að nýtast í framtíðinni svo sem STEM-greinar, hönnunar, tungumála og verklega þekkingu.
Framsóknarflokkurinn leggur áherslu á kolefnishlutlaust Ísland árið 2040 og bætt skattaumhverfi nýsköpunarfyrirtækja. Flokkurinn vill einnig styðja við atvinnuuppbyggingu og nýsköpun á landsbyggðinni. Í svari Framsóknar segir jafnframt að flokkurinn vilji stórefla nýsköpun í matvælaframleiðslu og landnýtingu.
„Stefna ber að því að öll landnýting og ræktun sé sjálfbær og stuðningur hins opinbera þarf í meira mæli að beinast að því að efla fjölbreytta ræktun og landnýtingu, þar með talið kolefnisbindingu. Efla þarf vetnisframleiðslu en eftirspurn eftir framleiðslu úr grænni orku og hreinu vatni fer hraðvaxandi um allan heim. Framsókn vill því nýta tækifæri til útflutnings á orkuþekkingu og orku í formi rafeldsneytis.“
Vilja skilvirkara kerfi
Píratar vilja auka stuðning við uppbyggingu þróunarsetra og einfalda skattaumhverfi nýsköpunar og rekstur fyrirtækja. „Það yrði til dæmis gert með því að skilgreina nýtt fyrirtækjaform, frumkvöðlafélög, sem er skilvirkara og hagkvæmara að stofna og reka en einkahlutafélög. Þörf yrði þá á að hafa skýra leið til þess að umbreyta frumkvöðlafélögum í hlutafélög þegar þau vaxa,“ segir í svari við fyrirspurn blaðsins. Flokkurinn tekur jafnframt fram að hann vilji tryggja fjölbreytta nýsköpun og stafræn umbylting verði sett á oddinn innan alþjóðlega geirans.
Viðreisn dró sína nýsköpunarstefnu saman í þrjú lykilorð: stöðugleika, fyrirsjáanleika og úthald. Segir í svari flokksins við fyrirspurn Markaðarins að í því felist stöðugt gengi, lágir vextir og lág verðbólga. Einnig að stuðningskerfi á borð við endurgreiðslur vegna rannsókna og þróunar og ýmis framlög og styrkir verði ákveðnir, til að minnsta kosti tíu ára í senn. Auk þess að trúa á og vinna að langtímasýn og fylgja henni eftir þó að illa ári.
Sósíalistaflokkurinn telur að núverandi nýsköpunarstefna gangi út á eftirlitslausar endurgreiðslur til atvinnulífsins, sem muni ekki endilega leiða til nýsköpunar og til að vinda ofan af því vill flokkurinn aukna aðkomu ríkisins. Í svari flokksins við fyrirspurn Markaðarins segir: „Menntastefnan okkar tæpir á nokkrum öðrum atriðum sem ýta undir nýsköpun. Þar má nefna öflugra námsstyrkjakerfi og virkjun rannsókna-, vísinda-, og fræðaumhverfisins.“
Ekki bárust svör frá Samfylkingunni, Flokki fólksins eða Miðflokknum.
Förum á mis við tækifæri
Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins, segir að þegar kemur að áherslum stjórnvalda í málefnum nýsköpunar sé þrennt sem skipti mestu máli. „Í fyrsta lagi þurfa þær aðgerðir sem ráðist var í vegna Covid-19 heimsfaraldursins, svo sem þegar hvatar vegna rannsókna og þróunar voru hækkaðir, bæði hlutfall og þak, að vera gerðar ótímabundnar,“ segir hann og bætir við að um sé að ræða fjárfestingu í framtíðartekjum en ekki eyðslu.
Auk þess nefnir hann að mikilvægt sé að sérstakur ráðherra iðnaðar, nýsköpunar og erlendra fjárfestinga þurfi að sjá um málaflokkinn. „Þessi mál hafa ekki haft þann sess sem þau þurfa að fá til að það sé hægt að sækja öll þau tækifæri sem við stöndum frammi fyrir.“
Hann bætir við að þriðja atriðið sem skipti miklu máli snúi að mannauði. „Skortur á sérfræðiþekkingu hér á landi á ýmsum sviðum hefur reynst hindrun í vexti fyrirtækja í hugverkaiðnaði. Tvennt þarf að koma til samtímis til að greiða úr þessum vanda. Annars vegar að breyta áherslum í menntakerfinu þannig að fleiri útskrifist úr tækni- og raungreinum, en einnig þarf að liðka verulega fyrir ráðningu sérfræðinga hingað til lands.“
