Ævar Þór Benediktsson, rithöfundur og leikari, sendi á dögunum frá sér sína 30. bók sem ber titilinn Drengurinn með ljáinn. Tólf ár eru síðan Ævar hóf rithöfundarferilinn með útgáfu fyrstu bókar sinnar, Stórkostlegt líf herra Rósar, árið 2010.
„Ég er mjög ánægður með að það lendi akkúrat þannig að það sé jólabókin sem fái að vera þrítugasta bókin. Þetta fær mann til að líta til baka. Það vildi til dæmis enginn gefa út fyrstu bókina mína, þannig að ég þurfti að gefa hana út sjálfur og lærði brjálæðislega mikið af því,“ segir Ævar.
Ljóst er að Ævar er mjög afkastamikill höfundur en á þessu ári hefur hann gefið út þrjár bækur, hina áðurnefndu Drenginn með ljáinn, hrollvekjuna Skólaslit og léttlestrarbókina Þín eigin saga: Sæskrímsli. Hann segir viðbrögð lesenda vera það skemmtilegasta við rithöfundarstarfið.
„Ég myndi aldrei hafa tækifæri til að gefa út svona margar bækur nema af því að viðbrögðin hafa verið þannig að krakkarnir vilja meira, sem er náttúrlega bara æðislegt. Þetta er líka hvatning fyrir mig til að halda áfram og reyna að gera enn betur, finna enn fleiri leiðir til að leika mér með bókarformið.“
Hársbreidd frá dauðanum
Drengurinn með ljáinn fjallar um dauðann og segir frá stráknum Halli sem lendir hársbreidd frá dauðanum og upplifir í kjölfarið dularfulla hluti.
„Þetta er barna- og ungmennabók um dauðann og allar þær tilfinningar sem fylgja honum. Hvað sorg getur verið erfið en líka falleg og flókin á sama tíma. Eftir að aðalpersónan Hallur verður næstum því fyrir bíl kemst hann að því að sumir þeirra sem deyja næstum því verða næmari í nokkra daga á eftir. Hann er í kjölfarið gerður að drengnum með ljáinn og þarf að aðstoða fólk sem raunverulega deyr við að komast á sinn loka-áfangastað, hver sem hann kann að vera,“ segir Ævar.
Hvernig er að skrifa um dauðann fyrir börn?
„Ég lagðist í rannsóknarvinnu um hvernig ætti að tækla þetta, enda dauðinn málefni sem þarf að vanda sig við. Besta ráðið sem ég rakst á, sem er líka sama nálgun og ég var með þegar ég var að gera þættina um Ævar vísindamann, er að segja satt frá. Treysta krökkunum. Ég var líka mjög meðvitað að passa að tengja allt tal um dauðann ekkert inn í trúarbrögð eða neitt slíkt, heldur miklu frekar skoða tilfinningarnar sem tengjast dauðanum og því að missa einhvern. Mig langaði að nálgast viðfangsefnið af virðingu en það er mikill húmor, spenna og smá hrollur þarna inni á milli líka.“
Lífið getur endað hvenær sem er
Mörgum finnst mjög óþægilegt að ræða dauðann en Ævar segir að það þurfi alls ekkert að hlífa börnum við þessu umfjöllunarefni.
„Krakkar eru miklu klárari heldur en við viljum að þau séu. Við megum ekki gleyma því, jafnvel þegar kemur að jafn erfiðu umfjöllunarefni og dauðinn er. Þá eru þau líka oft á tíðum að ganga í gegnum það nákvæmlega sama og við fullorðna fólkið og þess vegna er svo mikilvægt að tala um hlutina.“
Í Drengnum með ljáinn leikur Ævar sér með bókmenntaform unglingabóka en hver kafli heitir eitthvað „dauðans“ og endar í miðri setningu.
„Hver kafli getur endað hvenær sem er, því lífið getur endað hvenær sem er. Þetta er hrá bók um hráar tilfinningar. Allt í sambandi við dauðann er svo ótrúlega mismunandi eftir fólki og hver og einn upplifir það á sinn hátt. Hvernig ég leik mér með formið í bókinni er mín leið til að nálgast það,“ segir Ævar.
Krakkar eru miklu klárari heldur en við viljum að þau séu. Við megum ekki gleyma því, jafnvel þegar kemur að jafn erfiðu umfjöllunarefni og dauðinn er.
Myndlýst af bróður Ævars
Bókin er ríkulega myndlýst af bróður Ævars, Sigurjóni Líndal Benediktssyni, sem er 18 ára nemandi í myndlist við Verkmenntaskólann á Akureyri. Að sögn Ævars er ekki algengt að ungmennabækur séu myndlýstar.
„Jónsi bróðir gaf mér kolamynd sem hann teiknaði í jólagjöf fyrir nokkrum árum og ég man að ég opnaði pakkann og hugsaði: „Við erum að fara að gera bók saman, ég þarf bara að finna réttu söguna.“ Alltaf þegar ég var búinn að skrifa kafla fékk hann þá senda og bjó svo til hvert listaverkið á fætur öðru. Aðalpersóna bókarinnar elskar að krota í skólabækurnar sínar og það var svolítið pælingin með uppsetningunni, að þetta væri bók sem hefði komið einstaklega snyrtileg úr prentsmiðjunni og svo hefði einhver komist í hana og byrjað að teikna. Þetta gefur henni mjög skemmtilega áferð og hjálpar til að gera hana ólíka öllum öðrum bókum sem ég hef hingað til skrifað,“ segir Ævar.
Datt ekkert nógu skemmtilegt í hug
Drengurinn með ljáinn markar kaflaskil í höfundarverki Ævars Þórs. Auk þess að vera hans fyrsta ungmennabók er þetta í fyrsta skipti í átta ár sem Ævar sendir ekki frá sér Þín eigin bók fyrir jólin. Spurður um hvort hann sé hættur með hinn geysivinsæla Þín eigin bókaflokk segir Ævar:
„Í vor var ég búinn að vera að rembast í tvo mánuði að finna hver næsta Þín eigin bók ætti að vera. Á hverju ári hef ég reynt að leika mér með Þitt eigið-formið og þróa það, en í þetta skiptið datt mér ekkert nógu skemmtilegt í hug. Svo allt í einu mætti hugmyndin um Drenginn með ljáinn á svæðið og þá var ekki aftur snúið. Stuttu Þín eigin bækurnar, léttlestarbækurnar, munu alveg halda áfram að koma út en stóru Þín eigin bækurnar eru kannski komnar í pásu í smá tíma. Þar til að ég fæ einhverja alveg brilljant hugmynd.“
Heldurðu að þú munir einhvern tíma skrifa fullorðins skáldsögu?
„Það getur vel verið, aldrei að segja aldrei, mér finnst bara miklu skemmtilegra að skrifa fyrir börn og unglinga. Þar má allt. Það er ekki alltaf í boði í fullorðinsbókum. Eða hvað? Kannski má allt í fullorðinsbókum og það er bara ekki búið að láta reyna almennilega á það.“
Útgáfu bókarinnar Drengurinn með ljáinn verður fagnað í Nexus sunnudaginn 13. nóvember klukkan 14.00.
