Gígja Svavarsdóttir byrjaði að kenna í skólastofu í hruninu en hún hafði þá kennt íslensku sem annað mál lengi. Nemendur sem ekki hafa vestræna letrið í móðurmáli sínu fá kennslu í því auk íslensku. Kennarar við skólann hafa útbúið námsefni fyrir þennan hóp. „Við erum með haug af námsefni en við höfum ekki fengið styrki til þess að gefa það út. Þetta þyrfti að koma út vegna þess að við vitum að það er mikil þörf á öllum skólastigum fyrir námsefni þar sem fólk lærir bæði vestræna letrið og íslensku.“
Starfsmenn eru að jafnaði um 25. „Við erum með jafnlaunastefnu; það eru eiginlega allir á sömu launum hérna. Krafan er að kennarar séu háskólamenntaðir. Karlar og konur. Sama vinna, sama ábyrgð og svo er mikið lagt upp úr samvinnu. Við kennum í fjórar vikur á dagtíma og svo tökum við eina viku sem er bara endurmenntun, námsefnisgerð og fundir. Ég reyni að tryggja að kennarar fái líka að anda, þetta er svo mikið álag. Þetta er mjög krefjandi vinna. Ég fastræð fólk og með því náum við ákveðnu jafnvægi og mikilli faglegri vinnu. Oftast er fólk í verktakavinnu við þessa kennslu; ég er að reyna að búa til atvinnuöryggi innan þessa geira. Við söfnum með því reynslu og gæðum í kennslu. Kvöldkennslan er samt enn verktakavinna því þessi kennsla er ekki metin að verðleikum við úthlutun styrkja til hennar. Við erum að gera okkar besta í þjálfun kennara þar líka. Ég bíð samt eftir betri tíð,“ segir Gígja Svavarsdóttir, framkvæmdastjóri og eigandi Tin Can Factory, sem á íslensku kallast Dósaverksmiðjan.
Samvinna starfsfólks og hlustun
Hvað með stjórnunarstíl Gígju?
„Samvinna. Það er mikilvægt að skólinn sé ein heild og að við vinnum öll saman. Það á enginn að þurfa að finna upp hjólið. Við erum mikið í að miðla og læra saman nýjar aðferðir og nýjar nálganir. Líka að vinna með nemendahópnum, hlusta og finna leiðir til að vera sem oftast með nám við hæfi. Undirslagorð okkar er: „Ef við höldum að við vitum hvernig á að gera hlutina þá lokum við.“ Þá erum við hætt að hlusta og gerum allt eins og síðast. Framvinda náms og gæða er að vinna með nemendum, vinna saman, njóta og hlusta.“
Reynslumikill kennari
Gígja lærði heimspeki við HÍ en hefur starfað í áratugi við kennslu í íslensku sem öðru máli. Hún vann fyrst hjá Námsflokkum Reykjavíkur – við kennslu og námsefnisgerð. Hún vann líka í Lingua-verkefninu Braga, sem er námsefni á netinu, í samvinnu við Humboldt-háskóla í Berlín. Hún var með sinn eigin netskóla, Skoli.eu, í átta ár þegar hún bjó á Ítalíu og einnig Íslenskuskólann, skóla á neti fyrir íslensk börn í útlöndum. Þegar hrunið skall á var fjölskyldan nýkomin til Íslands og þá hófst kennsla í skólastofu og síðan hefur skólinn vaxið og dafnað. Námsefnisgerð og kennslufræði eru hennar megináhugamál. Gígja hefur gefið út mörg kennsluspil og bækur fyrir kennslu í Dósaverksmiðjunni en efnið er einnig nýtt í mörgum skólum á mörgum skólastigum.
Fjölbreytt starfsemi
Nemendur Dósaverksmiðjunnar voru rúmlega 2.700 í fyrra. „Kennsla hefst klukkan 9.30 og lýkur 22.15 á kvöldin. Við höfum alltaf kennt íslensku á íslensku og gert námsefni við hæfi. Það þarf ekki að kunna ensku til að læra íslensku. Við erum ekki með námskeið þar sem ekki er kennt á íslensku, þess þarf ekki ef námsefnið er gott og kennslan miðuð að því og því þjálfum við alla kennara í byrjun.“
Starfsemin er fjölbreytt. „Kennd eru átta stig og alls konar talnámskeið. Þá er netnámið alltaf vinsælt og vinnustaðanámskeiðum fjölgar mjög mikið og er gleðilegt að sjá að fyrirtæki sjá sér mikinn hag í að vera með nám fyrir sitt starfsfólk á vinnutíma.
Framhaldsfræðsla snýr að menntun fullorðinna og við höfum sérhæft okkur í að kenna íslensku sem annað mál og hafa verkefnin aukist með hverju ári. Útlendingar sækja vel í íslenskunám en hópurinn hefur breyst mjög mikið og má segja að verkefni framhaldsfræðslunnar nái yfir öll skólastig í dag. Til okkar kemur fólk sem þarf að læra íslensku en hefur sumt aldrei notið formlegrar skólagöngu, önnur hafa jafnvel margar háskólagráður.“
Sum lesa ekki vestrænt letur
Gígja segir að þriðjungur nemendanna þurfi að læra vestræna letrið af því að móðurmál þeirra eru rituð á öðru letri. „Við tókum ákvörðun um að sinna þessum hópi þó engir væru styrkir til. Þessi hópur er mjög fjölbreyttur. Þetta er fólk sem kemur oftast frá stríðshrjáðum löndum og eins og áður sagði þá hafa sum aldrei gengið í skóla á meðan önnur eru mjög vel menntuð. En það breytir því ekki að þau hafa aldrei unnið með vestrænt letur. Þessi hópur var vanræktur mjög lengi og við hjá Dósaverksmiðjunni þurftum eiginlega að berjast fyrir því inni í kerfinu að fá að kenna þessum hópi vestræna letrið og það væri viðurkennt sem fullgilt nám. Við erum núna komin með fimm stig í vestræna letrinu en þetta skiptir miklu máli vegna þess að það er verið að fara betur með almannafé og tíma þessa fólks af því að það var áður sett á venjuleg íslenskunámskeið og enginn skildi af hverju því gekk svona illa að læra. Það var systematískt verið að brjóta þennan hóp niður með því að kanna ekki þörf á undirbúningsnámi við hæfi. Hlusta, við verðum að hlusta.“
Eins og áður segir er um fjölbreyttan hóp að ræða. „Sum eru vissulega hælisleitendur en þetta er líka fólk sem er komið með kennitölu og fólk sem er búið að búa hér í fjölda ára, hefur verið á vinnumarkaði, en hefur aldrei fengið þessa þjónustu. Þau geta ekki lesið launaseðilinn sinn nema með hjálp.“
Gígja segir að í sumum tilfellum hafi sum innan þessa hóps aldrei lært að lesa. „Þau höfðu aldrei farið í gegnum þetta ferli, að færa hljóð yfir á bókstaf. Þau hafa því engin tæki til að læra sjálf af því að þau eru ekki læs á sitt eigið tungumál.Við höfum því námskeið fyrir þann hóp til að læra að lesa á sínu eigin tungumáli áður en það hefur formlegt nám í íslensku og það hefur skilað frábærum árangri.“
Þarf styrki
Gígja segir það hafa verið áskorun hjá Tin Can Factory í upphafi að kenna þessum hópi vestræna letrið þar sem námsefni skorti til að kenna fullorðnum. „Við getum ekki notað sama námsefni og íslensk börn nota til þess að læra að lesa. Það gefur augaleið. En hér er mikill og góður kjarni af kennurum sem hafa þróað námsefni. Við erum með haug af námsefni en fáum ekki styrki til þess að gefa það út. Þetta þyrfti að bæta því við vitum að það er mikil þörf á öllum skólastigum á námsefni þar sem fólk lærir bæði vestræna letrið og íslensku.“
