„Það var ákveðið að óska eftir skýrslum frá öllum yfirkjörstjórnum og sérstökum skýrslum líka frá yfirkjörstjórn í norðvestur og suðurkjördæmi,“ segir Kristín Edwald, formaður landskjörstjórnar eftir fund stjórnarinnar.
„Við óskuðum eftir því að þetta myndi berast fyrir klukkan átta í kvöld,“ segir Kristín. Hún segir aðspurð að ekki hafi verið komnar neinar endanlegar niðurstöður frá neinni yfirkjörstjórn.
Aðspurð um það hvort þetta sé ekki vandræðalegt mál segir Kristín það bagalegt. „Þetta er bagalegt mál, þetta er mjög óheppilegt. Trúverðugleiki kosninga er náttúrulega gífurlega mikilvægur,“ segir Kristín.
„Og þess vegna höfum við þessa þrjá öryggisventla. Í fyrsta lagi að talning fari fram fyrir opnum dyrum þar sem allir kjósendur geta fylgst með. Það eru líka umboðsmennirnir, að þeir geti komið og horft á, fylgst með og komið með athugasemdir og svo er það að sjálfsögðu það hvernig gengið er frá kjörgögnum.“
Enginn orðinn þingmaður
Aðspurð að því hvort hún skilji óánægju með fyrirkomulagið, meðal annars frá þeim sem héldu að þeir væru inni á þingi segir Kristín að enginn hafi verið orðinn þingmaður þar sem landskjörstjórn hafi ekki verið búin að úthluta þingsætum og senda út kjörbréf.
„En auðvitað var fólk byrjað að fagna og byggja á niðurstöðum sem birtust í fjölmiðlum.“ Hún segist ekki geta svarað því hvenær kjörbréf verða útgefin. Hún voni að það muni ekki dragast.
Hvaða aðgerða ætlið þið að grípa til í kjölfarið á þessu?
„Það hefur ekki verið ákveðið endanlega hvað verður gert næst. Við tökum núna eitt skref í einu, förum yfir stöðuna mjög reglulega, óskum eftir upplýsingum og viljum fá að vita hvað gerðist, hvað raunverulega fór úrskeiðis og tökum ákvarðanir á grundvelli þess og eins og ég segi er afar mikilvægt að það ríki traust um kosningarnar hjá öllum.“
Kristín bendir á að ný kosningalög taki gildi 1. janúar 2022. Þá verði breyting á landskjörstjórn sem verði sjálfstæð. „Og hefur þá meira eftirlits-og boðvald og samræmingarvald sem vantar núna, þar sem núna erum við með sex yfirkjörstjórnir sem eru í raun sjálfstæðar í störfum sínum og geta eins og hefur verið rætt um tekið mismunandi ákvarðanir til dæmis varðandi gildi kjörseðla.“
Hún segir rafrænar kosningar stærra mál, sem hún sjái ekki fyrir sér að teknar verði upp í náinni framtíð hérlendis, en rafræn kjörskrá komi brátt. Kristín segir að sést hafi að munað hafi afskaplega litlu í norðvestur og í suður. Þá geti yfirkjörstjórnir metið það hvort það kalli á viðbrögð, hvort láta þurfi umboðsmenn vita og hvort endurtalningu verði krafist.
Hún segir aðspurð að það sé hægt að kjósa aftur í einu kjördæmi. Slíkt kallist uppkosning og gert ráð fyrir því í kosningalögum. „Við förum ekki með þá ákvörðun, það er þá Alþingi sjálft sem þyrfti að úrskurða kosninguna ógilda.“
Ástæða fyrir reglunum
Varðandi lögmæti endurtalningar segir Kristín sömu reglur gilda um talningu og endurtalningu.
„Sömu reglur gilda um endurtalningu og upprunalega talningu, það er að umboðsmenn eiga þess kost að vera viðstaddir. Svo eru ströng skilyrði í lögum um hvernig meðferð kjörgagna er háttað. Ef skilyrði eru uppfyllt þá eru það löglegt.“
Voru þessi skilyrði uppfyllt?
„Það er mat hverrar yfirkjörstjórnar hvort skilyrðin séu uppfyllt.“
Er hægt að treysta endurtalningu þegar kjörgögn hafa ekki verið geymd á réttan hátt?
„Það er ástæða fyrir því að kveðið sé á um það í lögum að innsigla skuli kjörgögn. Það er til að það sé hafið yfir allan vafa að það hafi ekki verið átt við kjörgögn. Ef það er einhver vafi á því að átt hafi verið við kjörgögnin í millitíðinni þá segir það sig sjálft að það dregur úr trúverðugleika á endurtalningu.“
Ingi Tryggvason, formaður yfirkjörstjórnar á Norðvesturlandi, sagði í samtali við Fréttablaðið að öryggismyndavélar sýndu að enginn hafi farið inn á svæðið. Er þá hægt að treysta þeim?
„Nú ert þú að vitna í eitthvað sem ég hef ekki en kemur vonandi til kjörstjórnar í kvöld. Þá get ég svarað þessu.“
