Viður­kenna þjóðar­morð Tyrkja á Armenum

Joe Biden Banda­ríkja­for­seti lýsti því yfir í gær að Banda­ríkin viður­kenndu þjóðar­morð Tyrkja á Armenum árið 1915 sem slík - þjóðar­morð. Hann er fyrsti for­seti Banda­ríkjanna til að gera það en málið hefur lengi verið við­kvæmt.

„Banda­ríska þjóðin veitir öllum þeim Armenum virðingar­vott, sem týndu lífum sínum í þjóðar­morðinu sem hófst fyrir 106 árum í dag,“ sagði Biden í til­kynningu sinni í gær. „Hand­taka armenskra leið­toga og mikil­menna í Konstantí­nópel [nú Istanbúl] þann 24. apríl 1915 af ottómönskum yfir­völdum markaði upp­haf þess þegar ein og hálf milljón Armena var gerð út­læg, slátrað eða send út í opinn dauðann í út­rýmingar­her­ferð.“

Í frétt CNN um málið segir að Biden hafi hringt í for­seta Tyrk­lands, Erdogan, síðasta föstu­dag og látið hann vita af á­kvörðun Banda­ríkjanna um að viður­kenna þjóðar­morðin 24. apríl, í gær. Það var sá dagur fyrir 106 árum sem þjóðar­morðin hófust. CNN segir sam­tal for­setanna tveggja hafa verið afar stirt en í opin­berum skýrslum Hvíta hússins um símtalið kemur ekkert fram um þetta mál­efni.

Kalla yfirlýsinguna popúlisma

Tyrkir hafa sjálfir gengist við morðunum en á­valt neitað að kalla þau þjóðar­morð. Tyrkir voru ó­sáttir við Banda­ríkja­menn í gær; utan­ríkis­ráð­herrann sagðist neita að viður­kenna á­kvörðun Bidens og þá hefur tyrk­neska utan­ríkis­ráðu­neytið boðað banda­ríska sendi­herrann í Tyrk­landi á fund sinn.

„Orð geta ekki breytt eða endur­skrifað söguna,“ skrifaði utan­ríkis­ráð­herrann, Mevlut Ca­vasoglu, á Twitter í gær. „Við þurfum ekki að læra um okkar eigin sögu af neinum öðrum. Pólitísk tæki­færis­mennska er ein stærstu svik við frið og rétt­læti. Við höfnum al­gjör­lega þessari yfirlýsingu, sem er í öllu byggð á popúl­isma.“

Þjóðar­morðin á Armenum árið 1915 eiga sér langa sögu. Rússar og Tyrkir höfðu lengi deilt um yfir­ráða­svæði í Kákasus­fjöllum en eftir sigur Rússa í stríði ríkjanna árið 1914 sökuðu Tyrkir, sem þá kölluðust enn Ottómanar, Armena um að hafa svikið sig og gengið til liðs við Rússa.

Armenar voru þá sendir í út­legð, fluttir frá heim­kynnum sínum til sýr­lensku eyði­merkurinnar og fleiri svæða og skildir þar eftir til að svelta og deyja. Þar létust hundruð þúsunda Armena, ýmist úr sulti, sóttum eða myrtir af Tyrkjum. Armenar hafa sagt tölu látinna vera eina og hálfa milljón en Tyrkir hafa aftur á móti haldið því fram að að­eins þrjú hundruð þúsund hafi látist.