Ís­lenski Poké­mon-markaðurinn veltir milljónum í hverjum mánuði

Poké­mon-spjöld ganga kaupum og sölum fyrir háar fjár­hæðir hér á landi og eru dæmi um að hægt sé að fá tugi þúsunda króna, og allt upp í 3,5 milljónir, fyrir stök spjöld. Poké­mon-markaðurinn hefur verið á mikilli siglingu undan­farin misseri og má segja að svipuð lög­mál gildi þar og á raf­mynta­markaðnum.

Í Glæsi­bæ reka nokkrir fé­lagar litla verslun, PokeHöllina, sem er um margt for­vitni­leg verslun. Blaða­maður rakst á verslunina fyrir til­viljun á ferð sinni um Glæsi­bæ fyrir skemmstu og á­kvað að kanna málið betur. Má segja að nýr heimur hafi hálf­partinn opnast enda sér­stakt að lítil pappa­spjöld með myndum af lit­ríkum fígúrum geti verið jafn mikils virði og raunin er.

Stór markaður á Ís­landi

„Ég er búinn að vera að selja Poké­mon-spjöld frá árinu 2017. Þá fann ég gamla safnið mitt og var selja spjöld úr því til Banda­ríkjanna og Evrópu,“ segir Gunnar Valur G. Her­manns­son sem á verslunina á­samt Reyni Sigur­vin Brynjólfs­syni og Barða Páli Böðvars­syni. Hlynur Örn Ómars­son er einnig í eig­enda­hópnum.

Gunnar stofnaði Face­book-hóp í októ­ber í fyrra og hóf þá að selja Poké­mon-spjöld til ís­lenskra á­huga­manna. „Þar kynntist ég Reyni og Barða og þeir voru alveg vit­lausir í þetta eins og ég. Þeir vildu bara vera með og það var gaman að fá fé­laga með í þetta í staðinn fyrir að vera einn í þessu. Þeir eru líka með mikla þekkingu,“ segir Gunnar en úr varð að þeir opnuðu verslun í Glæsi­bæ þar sem þeir selja Poké­mon-pakka og stök spjöld til við­skipta­vina. Þá kaupa þeir einnig spjöld af við­skipta­vinum.

Poké­mon-fyrir­bærið var skapað af Japananum Satoshi Tajiri árið 1995 og hefur í gegnum árin notið mikilla vin­sælda í tölvu­leikja­heiminum undir einka­um­boði Nin­tendo. Sjón­varps­þættir, bækur og leik­föng fylgdu í kjöl­farið og svo títt­nefnd Poké­mon-spjöld sem njóta gríðar­legra vin­sælda í dag. Í heimi Poké­mon-spjaldanna gildir lög­málið um fram­boð og eftir­spurn: eftir því sem minna er til af á­kveðnum spjöldum þeim mun dýrari eru þau og eftir­sóttari.

Al­gjör sprenging í Co­vid

Margir muna ef­laust eftir Poké­mon-æðinu sem var á Ís­landi og víðar um og upp úr alda­mótum. Þá sóttu einkum börn og ung­menni í Poké­mon-spjöld en eins og oft vill verða dvínuðu vin­sældirnar.

„Þetta datt að­eins niður árin 2003 til 2006. Settin á þeim tíma voru prentuð í litlu upp­lagi en þau eru mjög mikils virði í dag. Ó­opnaðir pakkar frá tíma eru með þeim dýrustu sem hægt er að fá enda lítið til af þeim,“ sagði Barði þegar blaða­maður kíkti í heim­sókn í PokeHöllina á dögunum.

„Svo kom önnur dýfa niður 2010 til 2011 og það er örugg­lega á­stæðan fyrir því að Poké­mon á­kvað að gera Poké­mon Go árið 2016,“ segir Gunnar en Poké­mon Go-tölvu­leikurinn naut gríðar­legra vin­sælda eins og margir muna ef­laust eftir. Í kjöl­far út­gáfu leiksins kom önnur sprengja í vin­sældir spilanna.

„Þá endur­prentuðu þeir spilin frá 1999 og þá kikkaði nostalgían inn hjá mörgum. Frá árinu 2016 hefur þetta verið á upp­leið og í byrjun Co­vid varð svo al­gjör sprenging,“ segir Gunnar. Markaðurinn hefur róast að­eins undan­farna mánuði og er það einkum vegna þess að það hægðist á prentun spjaldanna þegar far­aldurinn náði há­marki. Nú hefur meiri stöðug­leiki náðst og verðið lækkað sam­hliða því þó það sé enn mjög hátt í sögu­legu sam­hengi.

Eiga sjálfir „hinn heilaga kaleik“

Reynir Sigur­vin er í hópi eig­enda en hann varð á sínum tíma fyrsti Poké­mon-meistari Banda­ríkjanna í kringum alda­mótin þegar hann var barn. Spilin eru þannig úr garði gerð að hægt er að spila með þeim og hafa fígúrurnar mis­munandi eigin­leika og styrk­leika sem gefnir eru til kynna á spjöldunum. Reynir var bú­settur í Banda­ríkjunum lengi vel sem barn og ferðaðist víða um suður­hluta Kali­forníu þar sem hann tók þátt í hinum ýmsu mótum. Reynir hefur sjálfur ekki spilað í mörg ár og er í dag að­eins safnari eins og Barði og Gunnar.

Eins og fyrr segir hefur markaðurinn tekið mikinn kipp í kjöl­far Co­vid-far­aldursins og þá hafa ýmsir á­hrifa­valdar haft sín á­hrif á markaðinn. Reynir nefnir YouTu­be-stjörnuna Logan Paul í þessu sam­hengi en milljónir manna fylgjast með mynd­böndum hans í hverri viku. „Hann var að opna svo­kallaða „First edition base“-pakka á YouTu­be og þá jókst eftir­spurnin. Hann var líka að ná til margra sem voru ekki í Poké­mon áður, þar á meðal frægir ein­staklingar eins og Justin Bieber,“ segir Reynir sem dregur fram það sem hann kallar hinn heilaga kaleik Poké­mon-spjaldanna.

„Þetta spil var 50 þúsund dollara virði í febrúar,“ segir Reynir en 50 þúsund dollarar jafn­gilda 6,3 milljónum króna á nú­verandi gengi. Nú, rúmu hálfu ári síðar, er markaðs­virði spilsins um 25 þúsund dollarar, eða rúmar þrjár milljónir króna.
Spilið sem um ræðir er með fígúrunni Charizard framan á og er úr fyrstu út­gáfu spjalda sem komu út árið 1999. Spilið er í góðu standi og með ein­kunnina 9 frá fyrir­tækinu Beckett sem gefur spilum ein­kunn eftir á­standi þeirra. Reynir segist telja að að­eins 117 slík spjöld séu til í heiminum. „Þetta spil er kóngurinn á markaðnum. Þegar Logan Paul byrjaði að reyna að draga þetta spil úr ó­opnuðum pökkum þá fór markaðurinn upp,“ segir hann.

Þrjár týpur við­skipta­vina

Við­skipta­vinir PokeHallarinnar eru á öllum aldri, ungir sem aldnir, en að­spurður segir Barði að flestir séu að kaupa til að safna. „Þetta eru kannski þrenns­konar týpur af fólki sem koma hérna inn. Þeir sem koma hérna inn til að fjár­festa, þeir sem hafa ein­fald­lega gaman af því að opna þetta og safna á­kveðnum spjöldum og svo þeir sem eru að spila þetta. En til­finningin sem flestir eru að sækjast eftir er að kaupa þetta, opna staka pakka og fá spilið sem verið er að leitast eftir,“ segir hann.

Spilin ganga kaupum og sölum fyrir stórar fjár­hæðir og segir Gunnar Valur að hæsta ein­staka salan var spil sem kostaði 100 þúsund krónur. „Við keyptum það af einum og svo seldum við það tveimur dögum síðar,“ segir hann. Í versluninni eru einnig mikið dýrari spjöld sem eru þó ekki endi­lega öll til sölu.

„Það gæti orðið erfitt að sjá á eftir sumum spilum, en hvað gerir maður ekki fyrir kúnnann?,“ segir Gunnar og hlær. „Það er líka gaman að hafa eitt­hvað flott til að sýna. Það finnst mörgum gaman að koma og halda á og snerta,“ bætir Reynir við. Stöku spilin njóta tölu­verðra vin­sælda í versluninni en það eru spil sem hafa verið dregin úr pökkum og eru verð­mætari en gengur og gerist. Verð­mæti þeirra er þó mjög mis­jafnt, allt frá nokkur hundruð krónum, upp í tugi og jafn­vel hundruð þúsunda. Þau allra dýrustu og sjald­gæfustu geta svo kostað nokkrar milljónir króna.

Reynir segir að það séu þó ekki allir hrifnir af því að kaupa stök spil. Til­finningin sem fylgir því að opna pakka og fá spilið sem maður er að leita að trompi allt saman. „Sumum er alveg sama þó það kosti meira að kaupa enda­lausa pakka. Sumir vilja bara draga spilin,“ segir Reynir. Gunnar tekur undir að til­finningin sem fylgir því sé góð og um þriðjungur veltunnar sé í formi stakra spila sem verslunin selur.

399 krónur verða að 50-60 þúsund krónum

Verslunin selur ekki ein­göngu nýjustu spilin því þar er einnig að finna gamla ó­opnaða pakka sem eru nokkuð verð­mætir og hafa hingað til að­eins verið fáan­legir á upp­boðsvefjum á borð við eBay. Þetta eru til dæmis pakkar sem seldir voru í verslunum á borð við BT og Pennann í kringum alda­mótin og kostuðu 399 krónur. Virði slíkra pakka í dag er í kringum 50-60 þúsund krónur.

Að­spurðir hvort margir slíkir pakkar séu til í heiminum segir Barði að það sé til slatti. „En í hvert skipti sem ein­hver kaupir svona box og opnar þá hækkar markaðurinn því þá er einu boxi færra. Meðan fólk er enn að opna er bara tíma­spurs­mál hve­nær allt er búið. Og ef á­kveðið spjald kemur ekki úr þessum pökkum þá hækkar verðið á því.“

Barði segir að á netinu megi finna eins­konar verð­skrá fyrir hvert og eitt einasta Poké­mon-spil sem hefur komið út. „Hvert og eitt spil er eins og skráð hluta­bréf í Kaup­höllinni. Það getur sveiflast upp og niður innan dagsins,“ segir hann. Heildar­markaðs­virði Poké­mon-spilanna er um 500 milljónir dollara í dag en fór hæst í um milljarð dollara fyrr á þessu ári. „Það var rosa­legt hvað maður seldi spilin sín á þá,“ segir Gunnar.

Gull­molar í gömlum söfnum

Til eru mörg dæmi um það að ís­lenskir við­skipta­vinir PokeHallarinnar hafi komið með gömlu söfnin sín sem legið hafa lengi í geymslu.

„Já, það er alltaf að gerast og það er skemmti­legast. Það kemur fyrir að þar leynist gull­molar. En það versta er að fólk var ekkert alltaf að spá mikið í á­standinu á spjöldunum og sum eru ekki í góðu á­standi. Það eru líka margir sem koma hingað inn og tala um að mamma þeirra hafi jafn­vel hent safninu og verð­mætum spjöldum. Við heyrum það mjög oft,“ segir Gunnar sem bætir við að mánuði áður en þeir fé­lagar opnuðu PokeHöllina hafi þeir haft sam­band við Sorpu til að kanna hvort þar gætu leynst gömul Pokemon-spjöld.

„Þá voru þeir ný­búnir að pressa 427 kíló af spjöldum. Næstum hálft tonn. Þá höfðu þeir safnað þessu saman og pressað þetta. Þarna voru ef­laust ein­hverjar milljónir,“ segir Gunnar.

PokeHöllin er þegar farin að huga að því að færa út kvíarnar og fara að selja í­þrótta­spil alls­konar.

„Körfu­bolta­spil, fót­bolta­spil og NFL,“ segir Reynir og bætir við að þeir hafi allir verið í í­þróttum áður og þekki þann markað vel. „Í­þrótta­spjöldin eru í raun miklu stærri og dýrari. Markaðurinn þar hefur gengið meira af göflunum en Poké­mon-heimurinn. Fólk hefur verið að missa vitið þegar nýjustu spjöldin hafa verið að koma út,“ segir Barði en margir muna ef­laust eftir gömlu NBA-myndunum og fót­bolta­spjöldunum sem nutu vin­sælda í gamla daga.

Mikið um fölsuð spil í um­ferð

Barði vill minnast sér­stak­lega á eitt en það varðar Poké­mon-spjöld sem eru fölsuð, en þau virðast vera í um­ferð hér á landi í þó nokkru magni.

„Það eru margir krakkar sem koma til okkar með möppur sem eru stút­fullar af feik-spjöldum. Þá eru þau að fá þetta hjá öðrum eða þriðja aðila og hafa verið að fá þau í skiptum fyrir jafn­vel al­vöru spjöld,“ segir hann. Gunnar segist gruna að for­eldrar séu að kaupa þau í gegnum Aliexpress eða Amazon og viti hrein­lega ekki betur. „Heill kassi af al­vöru Poké­mon-spjöldum kostar ekki tvö þúsund krónur. Hann kostar miklu meira.“

Reynir segir að þeir fé­lagar reyni að fræða börnin sem koma í búðina og hvetja þau til að fara var­lega þegar kemur að því að skiptast á spilum. „Við hvetjum þau til að vera ekkert endi­lega að skipta spilunum sínum. Það eru margir með fölsuð spil og krakkar eru kannski að skipta al­vöru spjöldum fyrir þau. Það er mjög leiðin­legt að komast að því að þú hafir fengið falsað spil. Við viljum fræða fólk um þetta hobbí og kenna því hvernig hlutirnir ganga fyrir sig.“

Verðið hækkar með tímanum

Að­spurðir hvort enn sé gróða­von fyrir þá sem eru að hugsa um að fara út í það að safna spilum, segja þeir að hún virðist enn vera til staðar. „Maður er til dæmis að sjá sett frá 2017, pakkar frá þeim tíma eru komnir í 5-6.000 krónur pakkinn og á­kveðin spil úr þeim upp í alveg 500 dollara,“ segir Barði og bætir við að allt saman fari þetta þó eftir fram­boði og eftir­spurn og gæðum prentunarinnar og sjálfra spilanna. Sum settin séu fram­leidd í miklu magni og því verði þau senni­lega ekki eins verð­mæt og önnur.

Þeir fé­lagar eru að sjálf­sögðu sjálfir grimmir safnarar enda eru spjöldin sem þeir selja úr búðinni úr sam­einuðu safni þeirra. „Þegar við byrjuðum sam­einuðum við söfnin okkar. Fórum bara með þau beint í búðina og keyrðum þetta af stað. Í byrjun höfum við örugg­lega verið með 200 til 300 þúsund spjöld og við erum með stóran lager af spjöldum sem við eigum eftir að fara í gegnum. Þetta er bara brota­brot sem við erum búnir að selja,“ segir Gunnar að lokum.