Íslenska ríkið hefur aðeins brugðist við sex af átján tilmælum úr skýrslu Samtaka ríkja gegn spillingu (GRECO) með fullnægjandi hætti. Þá hefur ríkið aðeins uppfyllt tíu þeirra að hluta og tvær þeirra teljast ekki uppfylltar. Það kemur fram í nýjustu eftirfylgniskýrslu Samtaka ríkja gegn spillingu en skýrslan kom út í dag.
Síðast var slík eftirfylgniskýrsla gefin út fyrir tveimur árum en þá var með fullnægjandi hætti brugðist við fjórum af átján tilmælum samtakanna. Brugðist var við sjö tilmælum með ásættanlegum hætti að hluta til en sjö tilmælum hafði ekki verið brugðist við.
Það er því nokkur framför frá þeim tíma en í niðurstöðum samtakanna kemur fram að samtökin telji árangur Íslands enn ófullnægjandi, eins og þau töldu í nóvember 2020 þegar síðasta eftirfylgniskýrsla kom út. Íslensk yfirvöld eru því beðin um að bregðast aftur við tilmælum samtakanna og að þeim viðbrögðum sé skilað í seinasta lagi í desember árið 2023.
Í skýrslunni kalla samtökin eftir því að meira samræmi sé á siðareglum við æðstu handhafa valds og á samskiptum þeirra við lobbýista. Þá kalla samtökin einnig eftir því að meira átak verði sett í það að ávarpa hagsmunaárekstra innan ýmissa stofnanna löggæsluaðila.
Þær tvær tillögur sem samtökin telja ekki uppfyllt með neinum hætti snúa að siðareglum Landhelgisgæslunnar og lögreglunnar en í tillögunni er lagt til að þar séu hagsmunaárekstrar ávarpaðir með betri hætti og þátttaka löggæsluaðila í stjórnmálum. Í viðbrögðum stjórnvalda kom fram að það ætti að gefa út nýjar siðareglur fyrir lögreglu og Landhelgisgæsluna og fagna samtökin því að textar siðareglanna hafi verið uppfærðir en vegna þess að siðareglurnar hafa ekki verið samþykktar er litið svo á að aðgerðin hafi ekki verið innleidd.
Sú seinni snýr að tillögu um að settar séu skýrar, sanngjarnar og gagnsæjar reglur, byggðar á hæfni, um það hvenær samningar löggæsluaðila eru ekki endurnýjaðir og að það sé skýrt hvernig hægt sé að áfrýja slíkum ákvörðunum.
Frumskýrsla samtakanna kom út árið 2018 en það var þeirra fimmta úttekt á Íslandi. Úttektinni fylgdu 18 ábendingar til íslenskra stjórnvalda um úrbætur, þar af níu varðandi æðstu handhafa framkvæmdarvalds og níu á sviði löggæslu. Samtökunum bárust viðbrögð íslenskra stjórnvalda þann 20. janúar 2020 auk viðbótarskýrslu 31. ágúst 2020. Í nóvember 2020 kom svo fram í úttekt samtakanna að aðeins hafi verið brugðist með fullnægjandi hætti við fjórum af átján tilmælum samtakanna.
Skýrslan kom út í dag og er hægt að kynna sér hana hér en í henni er farið vel yfir hverja einustu tillögu úr frumskýrslunni og þau viðbrögð og aðgerðir sem hefur verið farið í hér á landi til að bregðast við. Meðal tilmæla í skýrslunni sem hefur verið brugðist við með ásættanlegum hætti eru reglur um gjafir æðstu handhafa framkvæmdarvaldsins og að fjármagn til lögreglu sé tryggt þannig að lögregla geti sinnt starfi sínu með skilvirkum hætti.
